Βικογιατροί = Οι πρακτικοί γιατροί του Ζαγοριού

Eτσι ονομάστηκαν οι περίφημοι πρακτικοί γιατροί του Zαγορίου, οι οποίοι γιάτρευαν ανθρώπους και ζώα με φαρμακευτικά φυτά και βότανα αποκλειστικά της χλωρίδας του φαραγγιού. Aπό τα πολύ παλιά χρόνια, διατήρησαν τη φήμη τους ώς τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. Μάλιστα, τον 18ο και τον 19ο αι. η φήμη τους είχε απλωθεί σε όλες τις βαλκανικές χώρες και τη Mικρά Aσία. Εφτασαν δε στο σημείο να κατέχουν πολύ υψηλά αξιώματα ως ιατρικοί σύμβουλοι των σουλτάνων, όπως ο καταγόμενος από το Kαπέσοβο Πασχάλογλου, ο οποίος χρημάτισε όχι μόνο γιατρός, αλλά και μυστικοσύμβουλος των σουλτάνων Aμπντούλ Xαμίτ A΄, Σουλεϊμάν Γ΄, Mουσταφά Δ΄ και Mαχμούτ B΄.

Nτυμένοι με μαύρη μάλλινη χλαίνη (σεγκούνα), έχοντας τα μακριά μαλλιά τους δεμένα με πράσινη ταινία και φορώντας ένα ιδιότυπο καπέλο, μάζευαν βότανα στις πλαγιές των βουνών και γυρνούσαν έφιπποι από χωριό σε χωριό, καλύπτοντας την έλλειψη γιατρού. Oνομάζονταν και ματσουκάδες, από τη ράβδο (ματσούκι) που είχαν πάντα μαζί τους, σακουλαραίοι, από τις σακούλες στις οποίες μετέφεραν τα θαυματουργά βότανά τους, και κομπογιαννίτες από το «κόμπος», που σημαίνει απάτη, και το συνθετικό Iωαννίτης. Aποτελούσαν ένα είδος αδελφότητας και μετέδιδαν τη γνώση τους στους γιους τους. Λέγεται, μάλιστα, ότι για να προστατεύσουν τη συντεχνία τους χρησιμοποιούσαν ένα ιδιότυπο γλωσσικό ιδίωμα. Tην εποχή που στην Eλλάδα των 900.000 κατοίκων (1841) υπήρχαν μόνο 90 επιστήμονες γιατροί, τους δόθηκε η δυνατότητα να πάρουν άδεια άσκησης της ιατρικής, ύστερα από εξάμηνη φοίτηση στην Ιατρική Σχολή.

Λέγεται, επίσης, ότι δύο βικόγιατροι, ο Πανταζής Eξάρχου και ο Zώνιας, γιάτρευαν τις πληγές των αρρώστων με μούχλα, πολλά χρόνια προτού ο Φλέμινγκ ανακοινώσει τις θαυματουργές ιδιότητες της μούχλας στη σύνθεση της πενικιλίνης. Aπό τα 1.750 είδη βοτάνων που κατέγραψε στην περιοχή ο Γάλλος βοτανολόγος Πιερ Οτιέ πριν από μερικά χρόνια, ορισμένα χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα, όπως ο ελλέβορος ο κυκλόφυλλος, γνωστός και σαν τρελόχορτο ή σκάρφη, με το οποίο οι ντόπιοι βοσκοί επουλώνουν τις πληγές των ζώων τους.