«Επέκεινα Χώρα», «Βιοποικιλότητα και Αλληλοκατανόηση»

Μην προσπαθήσεις με ορισμό να προσεγγίσεις την «Επέκεινα Χώρα». Πρέπει νά ‘ρθεις εδώ. Στο Ζαγόρι, ανάμεσα στο Μιτσικέλι και την Τύμφη, στην μείζονα Πίνδο. Όλα αρχίζουν από το φαράγγι του Βίκου. Αυτή την «εμβληματική ουλή» πού απέκτησε η Φύση στο διάβα των αιώνων, μετά από ένα σοφό τάνυμα ή ένα νωχελικό χασμουρητό της.

Το φαράγγι του Βίκου, ένα πραγματικό φαράγγι και όχι χαράδρα, όπως προσφυώς τόνισε ο Μιχάλης Μοδινός, δεν φαίνεται ακριβώς από το σπίτι του Νίκου – του Νίκου Γιαννή εννοώ – το νοιώθεις όμως, σχεδόν το αφουγκράζεσαι, όταν ο Νίκος σου δείχνει με παλλόμενη φωνή την «επέκεινα χώρα» του, από την βεράντα τού πατρογονικού σπιτιού του. Από εκεί, η «επέκεινα χώρα», είναι μια αλληλουχία κορυφογραμμών, μέσα στην οποία, σε απόσταση αναπνοής, δεσπόζει το φαράγγι του Βίκου ή του Νίκου, αν θέλετε.

Το φαράγγι τού Βίκου και το μεγαλείο του, είναι το ένα μεγάλο θέμα. Το δεύτερο, επίσης μεγάλο, είναι η διάβασή του, για την οποία φαίνεται ότι δεν αρκεί η «ερωτική προσέγγιση» τού Νίκου, αφού, όπως είπε ο γιατρός (πνευμονολόγος – εντατικολόγος μάλιστα) Παύλος Μυριανθεύς, η διάβαση τού φαραγγιού ισοδυναμεί με τέσσερα stress tests!

Θα ‘χεις ασφαλώς εντυπωσιασθή από το βάθος της σκέψης των δασκάλων του γένους μας! «Ου τής ουσίας το αγαθόν, αλλ’ επέκεινα αυτής» γράφει ο Πλάτων στην Πολιτεία του και χαρίζει στην οικουμένη το έμβλημα της μεταφυσικής. Το επέκεινα. Και ο Αριστοτέλης το επεξεργάζεται στα «Μετά τά Φυσικά», με την μεγίστη «ενδελέχεια». Το μέγιστο βάθος. Πόσο βάθος δεν ένοιωσες στους Ευρωπαίους δασκάλους του γένους των ανθρώπων! Στα «προλεγόμενα» της «κριτικής τού καθαρού λόγου» του Kant. «Στο επέκεινα τού κακού και τού καλού» τού  Nietzsche ή στο Tractatus τού Wittgestein. Στην 11η θέση στον Feuerbach του Marx. Για να μείνουμε σ’ ελάχιστες κορυφογραμμές τού στοχασμού. Λιγώτερο όμως είναι το βάθος στην Τέχνη; 

Οι διεισδυτικές μουσικές φράσεις τού Beethoven, σου ανοίγουν μυστηριακούς δρόμους του βάθους των μυστικών των ήχων και οι μελέτες και οι αυτοσχεδιασμοί τού Chopin, σού αποκαλύπτουν το βάθος της τρυφερότητας, τής κατά τά λοιπά σκληρής ανθρώπινης ψυχής, η οποία όμως υποκλίνεται νοητά στο μεταφυσικό βάθος τού Bach. Γιατί είναι λιγώτερο το βάθος τού ανυπέρβλητου Goya; Όλα αυτά για να τά πρωτονοιώσεις, για να τά ξανανοιώσεις, για να τά νοιώσεις ξεκάθαρα, πρέπει να ‘ρθης στο φαράγγι τού Βίκου.

Να νοιώσεις βιωματικά τι σημαίνει «Εμβάθυνση της Φύσης». Εκεί η φύση έχει αυτοχειριαστεί και έχει εμβαθύνει για να σου θυμίσει ότι όλα απ’ αυτήν ξεκινούν, για να φθάσουν στην απώτατη «εκλέπτυνσή» της, το μεγαλείο τής φαιάς ουσίας, το «ένυλον πνεύμα», που παλεύει να συλλάβει τον «ίμερο της γενικότητας». Αν όλ’ αυτά δεν μπορείς να τά προσλάβεις, γιατί πράγματι βρίσκονται στο χώρο τού άπιαστου – του Umgreifendes – για να θυμηθούμε την εμβληματική αυτή λέξη τού στοχαστού των Grenzsituationen (οριακές καταστάσεις) Karl Jaspers, τότε κάνε κάτι που πράγματι σ’ εμπνέει να κάνεις το φαράγγι του Βίκου, κάτι που ο Πρόσπερος προτείνει στον επίλογο τής μεγαλειώδους Τρικυμίας, με την πέννα του Σαίξπηρ. «Now I want spirits to enforce, art to enchant and my ending is despair. Unless I be relieved by prayer…. »   

   

Το φαράγγι όμως του Βίκου είναι η εμβληματική, πλήν η μεγίστη «λεπτομέρεια» στην αινιγματική γοητεία τής «επέκεινα χώρας». Η «επέκεινα χώρα», αυτή η «λυτρωτική φράση» τού Νίκου Γιαννή – γιατί είναι λυτρωτική θα το δούμε σε επόμενό μου σημείωμα – αποτυπώνει μια «πραγματική χώρα», έναν ατέρμονα εσμό βιοποικιλότητας χλωρίδας και πανίδας. Τά χιλιάδες βότανα, η ποικιλία του πράσινου, τά νερά των πηγών, οι αετοφωλιές, το άρωμα των πλαγιών μαζί με τις μνήμες των ιστορικών βουνών, όλα αυτά καθρεφτίζονται στα χαμόγελα των αγοριών και των κοριτσιών, πού χορεύουν στα πειθαρχημένα πανηγύρια του Πάσχα της Παναγιάς. Η «Επέκεινα Χώρα» με την «αυταξία» της, είναι η σφραγίδα της «βιοποικιλότητας», μιάς αυταπόδεικτης «αξίας». Για να την νοιώσουμε και να μην την παραβιάσουμε, πρέπει να είμαστε πάντοτε έτοιμοι για σωστή «στάθμιση» των αξιών, που δεν είναι δυνατή χωρίς αλληλοκατανόηση.